Bir lojistik firmasından hizmet aldığınızda, size sunulan fiyat teklifinin ardında ne olduğunu hiç merak ettiniz mi? Nakliye maliyetleri, basit bir kilometre hesabından çok daha fazlasını içeren, birçok farklı dinamiğin bir araya geldiği karmaşık bir denklemdir. Bu denklemin en önemli iki bileşeni ise “Navlun” ve “Desi” kavramlarıdır.

Müşteriler olarak hepimiz, ödediğimiz ücretin karşılığında adil ve şeffaf bir hizmet almak isteriz. Fiyatlandırmanın ardındaki mantığı anlamak, hem bütçenizi daha doğru planlamanıza olanak tanır hem de farklı firmalardan aldığınız teklifleri daha sağlıklı bir şekilde karşılaştırmanızı sağlar. Kısacası, bilinçli bir tüketici olmanın yolu, hizmetin nasıl fiyatlandırıldığını bilmekten geçer.

Bu yazıda, lojistikte maliyetlerin nasıl oluştuğunun sır perdesini aralayacak, bir nakliye faturasının temelini oluşturan navlun bedelinin hangi faktörlerden etkilendiğini açıklayacak ve özellikle parsiyel taşımacılıkta sıkça karşınıza çıkacak olan desi hesaplamasının nasıl yapıldığını adım adım, anlaşılır örneklerle göstereceğiz.

Fiyat Teklifinin Kalbi: Navlun Nedir ve Neyi Kapsar?

En basit tanımıyla navlun, bir yükün bir noktadan (A noktası) başka bir noktaya (B noktası) taşınması için ödenen temel hizmet bedelidir. Bu, lojistik maliyetinin ana gövdesini oluşturur ve çeşitli faktörlerin birleşiminden ortaya çıkar. Bir nakliye firması size navlun bedeli sunduğunda, aslında aşağıdaki maliyet kalemlerini ve operasyonel unsurları hesaba katmaktadır.

1. Mesafe: Kilometreler Maliyeti Nasıl Belirler?

En bariz maliyet faktörü mesafedir. Yükünüzün kat edeceği kilometre arttıkça, doğal olarak yakıt tüketimi, şoförün mesai ücreti, araç yıpranma payı ve otoyol/köprü gibi geçiş ücretleri de artar. Bu nedenle İstanbul’dan Ankara’ya yapılacak bir sevkiyat ile İstanbul’dan Erzurum’a yapılacak bir sevkiyatın navlun bedeli aynı olmayacaktır.

2. Yakıt Fiyatları ve Piyasa Koşulları

Navlun bedelleri sabit değildir; dinamiktir. Akaryakıt fiyatlarındaki dalgalanmalar, navlun maliyetlerini doğrudan ve anında etkileyen en önemli dış faktördür. Lojistik firmaları, fiyat tekliflerini oluştururken güncel akaryakıt fiyatlarını ve genel ekonomik koşulları (enflasyon, döviz kuru vb.) daima göz önünde bulundurur.

3. Kullanılan Araç Tipi ve Kapasitesi

Her yük aynı araçla taşınmaz. Küçük bir kamyonet ile 40 metreküplük bir kamyonun veya bir tırın operasyonel maliyeti farklıdır. Yükünüzün hacmi ve ağırlığına göre tahsis edilen aracın cinsi (kamyon, kamyonet, tır), yakıt tüketiminden amortisman giderlerine kadar birçok maliyeti değiştirdiği için navlun bedelini de doğrudan etkiler.

4. Ek Hizmetler: Fiyatı Değiştiren İnce Ayarlar

Standart taşıma hizmetine ek olarak talep ettiğiniz her hizmet, navlun bedeline eklenir. Bu hizmetler şunları içerebilir:

• Taşıma Sigortası (Emtea Sigortası): Yüksek değerli ürünleriniz için talep ettiğiniz ek sigorta poliçeleri.
• Montaj ve Demontaj: Özellikle ev ve ofis taşımacılığında mobilyaların sökülüp yeniden kurulması.
• Depolama: Eşyalarınızın bir süre firmanın deposunda bekletilmesi.
• Özel Elleçleme: Kırılabilir, hassas veya tehlikeli maddelerin taşınması için gereken özel paketleme ve dikkat.

Hacmin Ölçüsü: Desi Nedir ve Neden Bu Kadar Önemlidir?

Bir kamyonun taşıma kapasitesini düşünün. Bu kapasite sadece ağırlık (tonaj) ile sınırlı değildir, aynı zamanda hacim (metreküp) ile de sınırlıdır. Bazen bir yük çok hafif ama çok hacimli olabilir (örneğin, strafor koliler). Bu tür yükler, kamyonda çok yer kaplamasına rağmen ağırlık olarak kapasitenin çok altında kalır. İşte bu noktada, adil bir fiyatlandırma yapabilmek için desi kavramı devreye girer.

Desi, bir paketin hacimsel ağırlığını ifade eden bir ölçü birimidir. Özellikle parsiyel taşımacılıkta (LTL), yani birden fazla müşterinin yükünün aynı aracı paylaştığı modelde, kimin ne kadar alan kullandığını ve dolayısıyla ne kadar ödeme yapması gerektiğini belirlemek için kullanılır.

Desi Hesaplama Formülü: Adım Adım Anlatım

Yurt içi karayolu taşımacılığında standart desi hesaplama formülü oldukça basittir:

Desi = (Paketin Eni [cm] x Paketin Boyu [cm] x Paketin Yüksekliği [cm]) / 3000

Bu formüldeki 3000 rakamı, sektörde standart olarak kabul edilen yurt içi desi çarpanıdır.

Örnek Hesaplama: Diyelim ki, 50 cm eninde, 80 cm boyunda ve 60 cm yüksekliğinde bir koli göndermek istiyorsunuz.

• Desi = (50 x 80 x 60) / 3000
• Desi = 240.000 / 3000
• Desi = 80 Bu paketin hacimsel ağırlığı yani desisi 80’dir.

Ağırlık mı, Desi mi? Hangisi Dikkate Alınır?

Lojistikte fiyatlandırma yapılırken, gönderinin gerçek (brüt) ağırlığı ile hacimsel ağırlığı (desi) karşılaştırılır ve hangisi daha yüksekse, fiyatlandırma o değer üzerinden yapılır. Bu, “esas olan değer” (chargeable weight) olarak bilinir.

Senaryo 1: Yukarıdaki örneğimizdeki 80 desilik koliyi tarttığımızda gerçek ağırlığının 45 kg geldiğini varsayalım.

• Gerçek Ağırlık: 45 kg
• Hacimsel Ağırlık (Desi): 80
• Fiyatlandırma Değeri: 80 desi (Çünkü desi, ağırlıktan daha yüksek)

Senaryo 2: Aynı ölçülerdeki (80 desi) bir kolinin içinde metal parçalar olduğunu ve tartıda 100 kg geldiğini düşünelim.

• Gerçek Ağırlık: 100 kg
• Hacimsel Ağırlık (Desi): 80
• Fiyatlandırma Değeri: 100 kg (Çünkü bu sefer gerçek ağırlık, desiden daha yüksek)

Bu sistem, hem tüy gibi hafif ama devasa bir paket gönderenin hem de kurşun gibi ağır ama ufacık bir paket gönderenin, aracın kapasitesini ne kadar meşgul ettiğine bağlı olarak adil bir şekilde ücretlendirilmesini sağlar.

Fiyatlandırmayı Etkileyen Ana Unsurlar	Açıklama
Navlun (Temel Ücret)	Mesafe, yakıt, araç tipi ve piyasa koşullarının belirlediği ana taşıma bedeli.
Ağırlık / Hacim (Desi)	Gönderinin gerçek ağırlığı ile hacimsel ağırlığından yüksek olan değer. Parsiyel taşımacılığın temelidir.
Hizmet Türü	Komple veya Parsiyel taşımacılık seçimi. Komple taşımacılıkta genellikle sabit bir rota fiyatı verilir.
Ek Hizmetler	Sigorta, paketleme, montaj, depolama gibi standart dışı talepler.
Teslimat Süresi	Ekspres veya acil teslimat talepleri genellikle standart teslimatlara göre daha yüksek fiyatlıdır.

Sonuç olarak, bir lojistik fiyat teklifi, birçok değişkenin bir araya geldiği detaylı bir hesaplamanın ürünüdür. Navlun, bu işin temel maliyetini oluştururken; desi, özellikle paylaşımlı taşımacılıkta adil bir maliyet dağılımı sağlar. Bu kavramları anlamak, size sadece bir rakam değil, ödediğiniz ücretin ardındaki hizmetin ve emeğin tam bir resmini sunar. Şeffaflığı ilke edinen bir lojistik ortağı olarak, fiyat tekliflerimizin her bir kalemini size net bir şekilde açıklamaya ve bütçenize en uygun, en verimli çözümü sunmaya her zaman hazırız.